Festival der gemiste kansen

Als drie Waagtorenteams als volgt scoren: WGT1 – Zukertort Amstelveen 1: 4,5-5,5, WGT2 – De Wijker Toren 2: 3,5-4,5 en WGT 3 – De Amstel 1: 4-4, dan kun je de klok erop gelijkzetten dat er talloze kansen zijn gemist veel meer matchpunten binnen te halen, in ieder geval twee à drie. Ook vier of vijf was niet ondenkbaar, en er was zelfs de reële mogelijkheid zes punten te scoren als écht alles had meegezeten. In plaats daarvan moest De Waagtoren genoegen nemen met slechts één schamel wedstrijdpuntje op deze zaterdagmiddag in Overdie op 4 november 2023.

Bovenstaande is geen vreemde gedachte als je beseft – zoals in de Alkmaarsche Courant aangegeven door Jan Poland, teamleider van het Eerste – dat Daan Geerke een opgelegde winstkans liet liggen en Vjekoslav Nemec niet verder kwam dan remise na goede kansen te hebben gehad op een vol punt.

Vrijwel identiek verging het het Tweede dat een welverdiende overwinning in rook zag opgaan, doordat onder andere Ronald Groot moest berusten in remise (na een vol stuk te hebben voorgestaan) en Daan de Vetten (zie zijn verslag op De Waagtorensite) alsnog verloor na eerst gewonnen te hebben gestaan, daarna ook de remiseboot miste.

Voorafgaand aan de wedstrijd tegen De Amstel werd ervoor gevreesd dat het Derde een kansloze nederlaag tegemoet zou gaan, maar dit bleek allemaal erg mee te vallen. Na afloop bleek het juist precies andersom te zijn geweest: wij waren degenen, die in plaats van een gelijkspelletje, de twee matchpunten hadden moeten scoren. Dit lag – laat ik daar volkomen eerlijk over zijn en de hand in eigen boezem steken – óók aan schrijver dezes.

Naast het puur schaaktechnische aspect was er in de partij vanuit ethisch oogpunt(!) een bijzonder interessant moment.

Marten Coerts (1848) – Piet Geertsema (1853), bord 6

Alkmaar, 4 november 2023

Stelling na 32..Th3

Na het uitvoeren van zijn laatste zet gebeurde er iets wat ik in meer dan vijftig jaar nog nooit had meegemaakt. Als een volleerd acteur deed de oude rot Piet Geertsema (1947) alsof 32..Th3 een enorme blunder was geweest. Hij voerde deze zet razendsnel uit (ondanks dat hij nog meer dan 25 minuten bedenktijd had) en wekte nadrukkelijk de indruk deze terug te willen nemen, door mij aan te kijken met een gezicht van ‘hoe heb ik dit in godsnaam kunnen doen?’

33.Lxh3?

En ja hoor, zonder één moment écht naar het bord te kijken, nam ik achteloos zijn toren, gepaard gaande met zelfs een licht gevoel van medelijden: ‘Sorry, maar ik kan er ook niets aan doen dat je deze blunder maakt.’ Na 33.Dg4 is er weinig aan de hand.

33..Pe2+

Alsof de zwartspeler vreselijke tijdnood had – hetgeen dus niet zo was; voerde hij triomfantelijk de tekstzet uit.

34.Kg2 Pxg3 35.Kxg3

Op dit moment hoopte ik op zwarts volgende zet, waarvan ik de weerlegging reeds had gezien. Na 35..Dc5 of 35..b4 moet wit bijzonder hard werken een halve punt te scoren.

35..Pd7?

36.Pxg5!

Als ik niet onbescheiden mag zijn, toch een aardige combinatie!

36..Pb6?

Wederom niet de beste voortzetting. Na 36..De8 37.Pe6+ Kf7 38.Td6 Ke7 39.Txc6 Da8! 40.Tc3 Dxe4 heeft zwart niets te vrezen. 36..fxg5? was natuurlijk onmogelijk wegens 37.Txd7 Dxd7 38.f6+ met damewinst.

37.Pe6+

Wit is weer helemaal terug in de partij.

37..Kf7

Met nog een paar minuten op de klok, heeft wit twee voor de hand liggende opties tot zijn beschikking.

38.Lg4??

Laat een opgelegde kans liggen de teamzege veilig te stellen. Na het winnende (en logische!) 38.Td8! en dan pas 39.Lg4! kan zwart opgeven; bijvoorbeeld 38.Td8 Pa4 (of 38..Pc4 39.Lg4 en zwart moet de dame geven) 39.Lg4 Da7 40.Tc7 Db6 (wat anders?) 41.Txc6 is de partij voorbij.

38..Pd7!

De enige zet die zwart op de been houdt.

39.Lh5+ Kg8 40.Kf3(?)

Sterker was 20.b4, gevolgd door 41.Lg6 enz. en wit heeft nog steeds de beste kansen.

40..a5 41.Tg1+ Kh8 42.Td1

En met het besef dat een directe winst niet meer voor handen is, met een enigszins dubbel gevoel, remise aangeboden.

 ½-½

Keurige remises werden er gescoord door supersub Rob Freer en Alex Albrecht. Rob kwam tegen Patrick Lommel (1924) nauwelijks in gevaar, hoewel op een bepaald moment de witspeler het toch ietsje beter had kunnen doen.

Patrick van Lommel (1924) – Rob Freer (1809), bord 3

Alkmaar, 4 november 2024

Stelling na 24..gxf5

Zwart heeft zojuist met zijn g-pion op f5 geslagen. Wit kan nu op twee manieren terugnemen.

25.Lxf5

Hiermee verliest hij zijn voordeel dat te bereiken was met 25.Txf5! Na 25..Lxd4 (ongetwijfeld de reden waarom wit koos voor de tekstzet) 26.Df2 (of eerst 26.Tef1), 26..Lg7 27.Tf1 Pd7 28.Txf7 staat wit beduidend beter.

25..Tae8

En de partij eindigde na 38 zetten in remise.

Rik Könst (2035) – Alex Albrecht (1848), bord 1

Alkmaar, 4 november 2023

In een Franse doorschuifvariant staat na 9..Pf5 de volgende stelling op het bord:

10.dxc5

Wit laat na, nu en ook later in de partij, op f5 te slaan: 10.Lxf5 exf5 11.c4! Le6 12.Pc3 Td8 13.Lg5 met voordeel.

10..Dxc5

Waarom geen 10..Lxc5?

11.Pbd2

Eveneens mogelijk was het vlijmscherpe 11.g4 Ph6 12.h3 of ook nu 11.Lxf5 exf5 gevolgd door 12.a4.

11..Db6 12.Pb3 Le7 13.Pbd4

Na 13.Lxf5 exf5 14.Le3 heeft wit nog steeds het initiatief.

13..Pcxd4 14.cxd4 h5 15.Tb1

15.Lxf5 exf5 16.Lg5 Lxg5 17.Pxg5 Tc8 18.b4 met voordeel.

15..Tc8 16.Te1 Tg8

En nu accepteerde de witspeler het remiseaanbod van zwart. Onbegrijpelijk, omdat juist op dit moment wit groot voordeel had kunnen bereiken met – U raadt het al – 17.Lxf5!

Na 17.Lxf5! exf5 18.Lg5 Lxg5 19.Pxg5 Th8 20.b4 a4 21.Tc1 Txc1 22.Dxc1 Th6 23.Df4 staan alle witte stukken en zes pionnen op een zwart veld, en is het witte paard veel sterker dan de witveldige loper.

Een belangrijke bijdrage aan het eindresultaat was de mooie overwinning van Ton aan het tweede bord tegen de op rating sterkste speler van De Amstel, Joran Donkers.

Ton Fasel (1899) – Joran Donkers (2176), bord 2

Alkmaar, 4 november 2023

Stelling na 17..e5

Na Tons bekende spelletje en (zoals meestal), na de opening er vrijwel niets is bereikt, begint de witspeler te schaken.

18.d5! Txd5 19.Pxe4 Ta5 20.Dd1 Td8 21.Db1 Tad5 22.b4 T5d7 23.Lb5 Tc7 24.Pg3 g6 25.Td1 Kg7

Deze zet zal zwart nog gaan opbreken.

26.Db3 a6 27.Le2 Txd1+ 28.Txd1 Pb8 29.Db2 h5?

Een blunder. Ton, tacticus bij uitstek, zal zijn volgende zet ongetwijfeld onmiddellijk hebben gezien.

30.Lxh5! f6

Maakt het er niet beter op. Zijn koningstelling wordt nu nog meer verzwakt. Beter was 30..Pd7 en wit het beste verdergaat met 31.Tc1 Dd6 32.Txc7 Dxc7 33.Ld1.

31.Db1!

Een slimme zet, die zwart dwingt de voor wit gevaarlijke diagonaal a8-h1 af te sluiten.

31..e4

Na 31..Df7? 32.Pf5+! Kh7 33.Ph4! Dg7 34.Lxg6+ gaat zwart mat.

32.Db2 Td7 33.Txd7 Dxd7 34.Le2 Dd5 35.Dc3

Heel goed was ook 35.h4!

35..Pc6 36.Lc4 Dd1+ 37.Kh2 Pe5 38.Le2 Dd6 39.h4!

De juiste strategie de zwarte koningsstelling aan te vallen.

39..Pd3 40.Kg1 De5 41.Dc2 Dd6 42.h5!

Opvallend is dat ook nu de zwarte koning en dame elkaar in de weg staan vanwege de latente dreiging van een familieschaak op f5.

42..a5?

De beslissende fout. Na 42..Dc6 doet zwart nog (even) mee.

43.hxg6

Natuurlijk. Wit slaat de verdedigende zwarte pionnen van het bord.

43..Kxg6 44.Dc4!

Wit doet de ene na de andere krachtzet. Behalve het nemen op e4 dreigt 45.Dg8+ en mat in twee; bijvoorbeeld 44..axb4?? 45.Dg8+ Kh6 46.Pf5 mat!

44..Dd5 45.Lh5+ Kh6 46.Dc7! axb4? 47.axb4(?)

Verpest niets, maar 47.Lf7! of 47.Lg4! had direct aan alle (zwarte) illusies de partij te redden een einde gemaakt.

47..Dc6 48.De7

48.Dd8 was mat in acht, maar veel maakt het niet uit. Het punt gaat naar wit.

48..Pe5 49.Df8+ Kh7 50.Pf5

Haalt er nog een vriendje bij (Sipke Ernst) met als gevolg dat zwart het verder wel gelooft.

50..Lc8 51 Dg7 mat

Een prestatie van formaat!

Minder goed ging het dit keer met de ‘oudjes’ (als ik dit zo oneerbiedig mag zeggen), Bert Buitink en Ruud Adema. Met dien verstande dat beide nederlagen totaal anders tot stand kwamen. Ruud deed veel goede zetten, maar liep na een ongelukkige koningszet vrijwel de gehele partij achter de feiten aan, terwijl Bert – die naar eigen zeggen ‘hopeloos had zitten knoeien’ – in een toreneindspel een aantal kansen liet liggen de partij alsnog naar zich toe te trekken.

Ruud Adema (1853) – Theo Hendriks (1966), bord 4

Alkmaar, 4 november 2024

Stelling na 11..Pc5

12.a5

Hiermee verliest wit zijn openingsvoordeel dat te behouden was met 12.b4! Pe6 13.Pd5! Pxd5 14.cxd5 Pxd4 15.Lxd4 Lxd4 16.Dxd4.

12..e5

De juiste reactie.

13.Pf3 b6 14.axb6 Dxb6 15.Pd2 Lb7 16.e4 Lh6 17.La3 Tfd8 18.b4 Pe6 19.Pb3 Tbc8 20.Dd3

20.Pd5 Pxd5 21.exd5 Pd4 22.Pa5 en wit staat uitstekend.

20..Dc7 21.Pa5! Pd4 22.Tfe1

Niet slecht, maar ook nu was 22.Pd5 heel sterk geweest. Na 22..Pxd5 23.exd5 Lg7 24.Lb2 Te8 25.Lxd4 exd4 26.c5! heeft wit groot voordeel.

22..La8 23.Lh3?

Na lange tijd het beste van het spel te hebben gehad, grijpt wit mis. Door de tekstzet verliest hij de controle over het belangrijke veld f3. Gelukkig voor hem ziet de zwartspeler niet hoe hij daarvan onmiddellijk gebruik kan maken.

23..Tb8?

Mist 23..Ld2! met kwaliteitswinst, omdat de witte toren de e-lijn niet kan verlaten wegens ..Lxc3, Dxc3 gevolgd door ..Pe2+ en wit verliest zijn dame.

24.Kg2?

Een zet waar wit lang last van zal hebben. Hij betreedt, volkomen vrijwillig, de diagonaal a8-h1 waarop eveneens de zwarte loper staat gepositioneerd.

24..Pc6?

Sommige zetten zijn moeilijk te begrijpen. Als er één stuk uitstekend stond, was het het paard op d4. Na 24..Pxe4! 25.Pxe4 f5 26.f3 Tf8! Is het zwart die aan de touwtjes trekt.

25.Tab1?

Na 25.Pxc6 Dxc6 26.Kg1 zou wit alsnog heel goed staan.

25..Pxa5

Deze kans laat zwart niet aan zich voorbijgaan.

26.bxa5 Txb1 27.Txb1 Dxa5

Met pionwinst en licht voordeel.

28.Lb4

Na 28.Pd5 Pxd5 29.cxd5 is de stelling nog steeds in balans. Gevaarlijk zou 28.Lxd6 zijn geweest, hoewel zwart heel nauwkeurig moet spelen dit aan te tonen, bijvoorbeeld: 28.Lxd6 Lf8 29.Tb8 en nu 29..Lxe4+ 30.Pxe4 Pxe4 31.Dxe4 Lxd6 32.Tb7 Dc5 met iets beter spel voor zwart.

28..Dc7 29.Td1 Lf8

Laat wederom een mogelijkheid aan zich voorbijgaan toe te slaan. Na 29..Pxe4! 30.Pxe4 Db7 met dubbele aanval, moet wit zijn uiterste best doen de partij te redden.

30.c5 d5?

30..a5!

31.Dxa6

Nu staat het toch weer gelijk; wit heeft zijn pion terug.

31..Pxe4?

Na 31..Dc6 32.Dxc6 Lxc6 33.exd5 Txd5! 34.Txd5 (of 34.Pxd5 Pxd5 35.Txd5 Lxd5+) 34..Pxd5 35.Pxd5 Lxd5+ kan de vrede worden getekend.  

32.Pb5?

Een gewonnen stelling was te bereiken met 32.Pxe4 dxe4 33.La5! e3+ 34.Dxa8 Txa8 35.Lxc7 Lxc5 36.fxe3 Lxe3 37.Lxe5. 

32..Db7 33.Dxb7 Lxb7

Nu is het toch weer zwart die de beste papieren heeft. De d-pion is een nagel aan wits doodskist.

34.Tc1 Pg5?

Beide spelers zullen hier ongetwijfeld in tijdnood zijn geweest. Voor de hand lag 34..d4!

35.Lg4?

In een vluggertje had Ruud ongetwijfeld onmiddellijk 35.c6! gespeeld. Na 35..Lxc6 36.Lxf8 Kxf8 37.Txc6 of na 35.c6 Lc8 36.Lxc8 Txc8 37.Ld6! Lxd6 38.Pxd6 Tc7 39.Pe8! Tc8 40.Pf6+ Kg7 41.Pxd5 Kf8 42.c7 Pe6 43.Kf3 etc. staat  wit – in hogere zin weliswaar – gewonnen.

35..f5 36.Le2 d4+

De uiteindelijke (vervelende) consequentie van wits 24^ste zet.

37.c6 Lxc6 38.Txc6 Lxb4

Met twee pionnen meer, inclusief een vrijpion, is de strijd gestreden.

39.Lc4+ Kg7 40.f4 exf4 41.gxf4 Pe4 42.Tc7+ Kh6 43.Ld3 Pc5 44.Lc2 Pe6 45.Tc4 Ld2 46.Tc6 Pxf4+ 47.Kf3 d3 48.Lb3 Tb8 49.Lc4 Lc1 50.Td6 d2 51.Pc3 Tc8 52.Td4 Pe6 0-1

Een spannende partij die alle kanten op had kunnen gaan.

Koen Beentjes (1782) – Bert Buitink (1872), bord 5

Alkmaar, 4 november 2024

Na 30.bxc4 staat het volgende toreneindspel op het bord:

Zoals iedere rechtgeaarde schaker weet, is weinig zo moeilijk als het op de juiste wijze behandelen van een toreneindspel. Het zou overdreven zijn te beweren dat er bibliotheken over zijn volgeschreven, maar boekenkasten sowieso.

Wit heeft in bovenstaande stelling een pion meer, maar dit betekent nog lang niet dat de strijd is beslist. Wits voordeel is vanwege zijn achtergebleven d-pion én de actieve zwarte toren op de b-lijn minimaal (0.14+).

30..Td7?

Veel logischer was met 30..Ta7 direct de a-lijn te bezetten.

31.a4! Ta7

De zwartspeler realiseert zich dat de toren daar veel beter staat.

32.Td2 Tba6

Sterker was 32..Ta5 om de witte a-pion af te stoppen en de andere (actieve) toren op de b-lijn te laten staan.

33.Tda2 Kd6

Ook nu was 33..Ta5 een goed alternatief.

34.Kf2 e5

34..Ta5.

35.Kf3 h5?

Zoals reeds in een vorig verslag aangegeven: ‘Pas op met het doen van pionzetten in het eindspel!’ Een goed idee was 35..exf4 en zoveel mogelijk pionnen af te ruilen op de koningsvleugel om zélf aldaar een meerderheid te creëren. Na 36.Kxf4 Ta5 37.g4 f5 38.gxf5 Tf7 39.Tb2 Txf5+ 40.Kg3 Kc6 41.h4 staat wit nog steeds beter, maar niet meer dan dat. 

36.a5 f6

Ook nu was afruilen op f4 een betere optie geweest.

37.h4(?)

Wit kon nu zelf de b-lijn bezetten. Na 37.Tb2 exf4 (of 37..Txa5 38.Txa5 Txa5 39.Tb6+ Kd7 40.Txf6 Ta3 41.Ke4 exf4 42.gxf4 Ta2 43.Txg6) 38.Kxf4 g5+ 39.Kf5 Txa5 40.Txa5 Txa5 41.Kxf6 staat hij gewonnen. 

37..Ke6 38.Ta3 Kf5 39.Tb1?

Onbegrijpelijk. Hij levert zomaar zijn a-pion in. Na 39.fxe5 Kxe5 40.Ke3 staat wit nog steeds iets beter.

39..Txa5 40.Txa5 Txa5 41.Tb5

De pointe?

41..Ta3

Overzien door wit? Natuurlijk niet 41..Txb5 42.cxb5 Ke6 43.b6 Kd7 44.fxe5 fxe5 45.Ke4 en zwart kan opgeven.

42.Ke3 exf4+ 43.gxf4 Kg4 44.Txc5

44..Kxh4(?)

Wie had dit niet gedaan? Toch was 44..Ta8! of 44..Ta6!, gevolgd door een schaak op de e-lijn om de toren te activeren(!) veel sterker geweest. De witte h-pion loopt niet weg.

45.Tc6 g5 46.Txf6 g4

Wederom een interessant moment. Wat is nu wits beste zet?

47.Tg6?

Niet deze. Hij richt zich op de verkeerde pion met als gevolg dat zwart nu een goede mogelijkheid krijgt alsnog de partij naar zich toe te trekken. Na 47.Tf5! komt zwart niet direct verder.  

47..g3?

Aangewezen was 47..Kg3! met het idee de h-pion te laten opmarcheren. Na bijvoorbeeld 48.f5 h4 49.f6 Ta1! (met het idee ..Tf1) 50.Ke2 Ta8 51.f7 Tf8 52.Tg7 h3 53.Th7 Kg2 54.Ke3 h2 55.Kf4 g3 56.Kg4 Txf7 gaat het punt naar zwart.

48.f5

Nu is alles weer in orde.

48..Kh3 49.f6 Ta6?

Na 49..Ta7! kan wit niet 50.Tg7? doen wegens 50..g2! 51.Kf2 Ta2+!  – een bijzonder belangrijke tussenzet! – 52.Ke3 Ta6 53.f7 Tf6 54.Kd4 Txf7 55.Txf7 g1(D)+ en zwart wint.

50.Kf3?

50.f7! en wit wint na zowel 50..Txg6 51.f8(D) Kh2 52.Df5! als na 51..Tg4 52.Df5 Kg2 53.Dxh5 (of 52..g2 53.Dxh5+ Kg3 54.Dxg4+ Kxg4 55.Kf2).

50..g2?

50..h4! en zwart heeft nog steeds de beste kansen: 51.c5 en nu 51..g2! 52.Kf2 Ta2+ 53.Kf3 Kh2 54.c6 h3! 55.c7 Ta8 enz.

51.Tg3+ Kh4 52.Txg2 Txf6+ 53.Ke4

Zwart staat verloren. Hij staat een pion achter, zijn koning is afgesneden en de witte pionnen hebben vrij baan. De rest behoeft geen commentaar.

53..Kh3 54.Tg5 h4 55.d4 Te6+ 56.Kd5 Te2 57.c5 Kh2 58.c6 h3 59.c7 Tg2 60.Th5 Tc2 61.Kd6 Kg2 62.Kd7 1-0

Resumerend: hoewel ik niet op de hoogte ben van hoe de partijen op het zevende en achtste bord verliepen (Wim Nieland speelde remise en Max Hooijmans won), zou je in ieder geval op basis van bovenstaande analyses kunnen concluderen, dat in plaats van een 4-4 eindstand, deze er toch ‘ietsje’ anders had kunnen uitzien..