Castricum thuis; altijd lastig

Hoewel de eindstand Waagtoren N2 – Castricum N1: 5,5-2,5, anders doet vermoeden, was het al met al toch een zware exercitie tegen de Castricummers, ondanks dat wij tegenover hun ratinggemiddelde van 1794 er 1829 mochten aantekenen. Zoals zo vaak werden de meeste partijen pas in het laatste kwartiertje beslist. Opvallend was, zoals Ruud Adema het uitdrukte, ‘de oudjes voor de punten hadden gezorgd’. Hetgeen natuurlijk ietwat overdreven was, omdat wij (de oudjes: Willem Meyles, Alex Albrecht, Ruud Adema en ik) dan wel 3,5 uit 4 aan de hoogste vier borden hadden gescoord, maar dat de andere twee punten broodnodig waren geweest, de matchpunten binnen te halen.

Aan het eerste bord liet Willem, die in het middenspel uitstekend speelde, in het eindspel helaas de winst glippen en moest teleurstellend genoegen nemen met een halve punt.

Eric van der Klooster (1881) – Willem Meyles (1884) (bord 1)

Alkmaar, 26 september 2023

1.d4 Pf6 2.Pf3 e6 3.e3 b6 4.Pbd2 c5 5.Ld3 Lb7 6.0-0 Le7 7.c3 cxd4 8.exd4 d6 9.Te1 Pbd7 10.a4 h6 11.a5 bxa5 12.Pc4 a4 13.Lf4 Pb6 14.Pa5 Lxf3 15.Dxf3 Dd7

Na tot dusver het beste van het spel te hebben gehad, doet wit nu een minder goede zet.

16.c4

Na eerst 16.La6! 0-0 en dan pas 17.c4! staat wit nog steeds beter.

16..Tc8 17.c5?

En nu is zijn voordeel als sneeuw voor de zon verdwenen. Na 17.Dh3 g6 18.Ld2 heeft wit een klein plusje.

17..dxc5!

De juiste reactie.

18.La6

Zoals zo vaak, worden wél de juiste zetten gespeeld, maar helaas op het verkeerde moment..

18..0-0!

Goed gespeeld!

19.Lxc8 Txc8 20.dxc5 Txc5

Met het offeren van de kwaliteit en daarvoor in ruil twee pionnen én tegenspel, staat zwart nu iets beter.

21.Tad1

De verkeerde toren. Beter: 21.Ted1 en de toren op a1 houdt een oogje in het zeil i.v.m. de zwarte a-pion.

21..Pbd5 22.Ld2 Dc7?

Nu is het zwart die grotendeels zijn voordeel weggeeft. Na 22..Db5 behoudt hij het initiatief.

23.b4?

Schaken blijft een lastig spel. Na 23.Tc1 Pb4 24.Pb7 Tc6 25.Txc6 Pxc6 26.Tc1 Dxb7 27.Dxc6 Dxb2 28.Dc2 a3 enz. is de stelling vrijwel in evenwicht.

23..Tc2!

Opeens zijn de rollen volkomen omgedraaid. Zwart beheerst de open c-lijn, heeft een prachtig gecentraliseerd paard op d5, een potentieel gevaarlijke vrijpion op de a-lijn en de witte b-pion is ten dode opgeschreven.

24.Tc1 Pxb4

Nog sterker was 24..Lxb4!

25.Txc2 Dxc2 26.Dc3?

Maakt het makkelijker voor zwart, hoewel 26.Dd1 Pfd5 27.Lxb4 Dxd1 28.Txd1 Lxb4 eveneens in zwarts voordeel zou zijn. Het paard op d5 is vrijwel onaantastbaar en de zwarte a-pion blijft een pijnlijke angel in het witte kamp.

26..Dxc3 27.Lxc3 Pfd5 28.Ld4?

Ook nu een zet die zwart in de kaart speelt. Hardnekkiger was 28.La1.

28..Pc2

Natuurlijk.

29.Td1 Pxd4 30.Txd4

Zwart staat nu met maar liefst drie pionnen voor de kwaliteit, waarvan twee vrijpionnen op de a-lijn, gewonnen. Maar zoals bekend zijn het slechts de sterkste schouders die deze weelde kunnen dragen.

30..Pc3?

Jammer! Na 30..Lb4! 31.Pc6 a5! is wit vrijwel gedwongen zijn paard te geven in ruil voor de twee vrijpionnen met 32.Pxa5 Lxa5 33.Txa4 en grote winstkansen voor zwart. Na de tekstzet, die een simpel schaakje dreigt op e2, is zwarts voordeel vrijwel verdwenen.

31.Tc4! Lf6 32.Tc8+ Kh7 33.Pc4!

Goed verdedigd!

33..Pb5 34.Pd2?

Wat voor zwarts 30ste zet gold, geldt nu ook voor wit. Het paard stond fantastisch op c4. Na 34.Tc6! Le7 35.g3 komt zwart niet verder en is de remisehaven niet ver weg.

34..a3!

Grijpt zijn kans.

35.Tc2 Pc3 36.Pb3 a5?

Gods wegen blijven ondoorgrondelijk; 36..a2! lag voor de hand. Een mooie variant is dan 37.Kf1 a5! 38.Pa1 Ld4 39.Ke1 Pd5! 40.Txa2 Pb4! 41.Txa5 Lxa1 41.Ke2 (41.Txa1? Pc2+) 41..Ld4 en zwart gaat met twee stukken voor de toren en een pluspion nog steeds voor de winst. Met de tekstzet levert zwart zonder enige compensatie een van zijn vrijpionnen in.

37.Pxa5 Pb5 38.Ta2(?)

Wit laat vrijwillig zijn toren opsluiten met als gevolg dat hij de kwaliteit moet teruggeven, hetgeen uiteindelijk minder erg is dan het lijkt. Er komt nu, vrijwel geforceerd, een paardeneindspel op het bord waarbij zwart slechts een pionnetje meer heeft op de koningsvleugel. Omdat wit altijd zijn paard kan geven in ruil voor de laatste witte pion zijn zwarts winstkansen nihil.   

38..Lb2 39.Pc4 Pc3 40.Txb2 axb2 41.Pxb2

41..g5

De zwartspeler gaat ervoor ondanks dat hij zal hebben beseft dat de winst vrijwel verkeken is.

42.f3 Kg6 43.Kf2 h5 44.Pc4 f6 45.g3 Pd5 46.h3 h4 47.gxh4?

Bepaald niet de sterkste voortzetting; de tekstzet geeft het belangrijke veld f4 in zwarts handen. Na 47.Pd6 hxg3+ 48.Kxg3 is het een stuk lastiger voor zwart verder te komen. Nu wint hij alsnog een tweede pion.

47..gxh4 48.Pd6(?)

Ook na 48.Kg2 Kg5 49.Kg1 Pf4 50.Kh2 Pd3 is wit in moeilijkheden. 

48..Pf4! 49.Ke3

49..Pxh3(?)

Wie had dit niet gedaan, behalve een sterke (groot)meester? Eerst 49..e5! 50.Kf2 en dan pas 50..Pxh3+ 51.Kg2 Pg5 had de zwarte winstkansen springlevend gehouden.  

50.f4!

Dat is het probleem. De witte koning heeft nu het belangrijke veld f3 tot zijn beschikking en is de winst een stuk problematischer geworden voor zwart.

50..f5?

Maar dit is – ik kan het niet anders formuleren – een strategische blunder van jewelste. Om nog enige kans op het volle punt te behouden, was het logische 50..e5! noodzakelijk. Na 51 fxe5 fxe5 52.Kf3 Kh5 53.Pc4 Pg5+ 54.Kf2 e4! moet wit nog keihard werken voor het halve punt.   

51.Kf3 Kf6 52.Pc4 Kg7 53.Pe5 Kf6 54.Ke3

En uiteindelijk werd het witte paard – zoals voorspeld – geruild tegen zwarts laatste pion en was de remise een feit. ½-½

De meest spectaculaire partij werd zonder enige twijfel gespeeld aan het tweede bord.

Alex Albrecht (1878) – Wouter Beerse (1866) (bord 2)

Alkmaar, 26 september 2023

1.d4 d5 2.c4 c6 3.Pc3 e6 4.cxd5 exd5 5.Dc2 Pf6 6.Lg5 Le7 7.e3 Pbd7 8.Ld3 h6 9.Lh4 0-0 10.f3

Gebruikelijk is 10.Pf3 of 10.Pge2.

10..Te8 11.Pge2 a6?

Dit is nu zo’n zet die ikzelf nooit zou spelen, gewoonweg omdat deze niet in mijn hoofd zou opkomen. Je dreigt niets, maakt de zwartveldige loper nog slechter en creëert allemaal zwakke zwarte velden op de damevleugel. Met name het gat op b6 springt in het oog.

12.0-0 Pf8 13.e4

Alex zal ongetwijfeld – naar aanleiding van zijn verliespartij in de KNSB-competitie tegen Paul Keres – hebben gedacht: dit keer zal ik niet nalaten tijdig e4 te spelen. Maar helaas: deze opmars komt nu toch een beetje te snel.  Beter was het eerst een stuk te ontwikkelen met 13.Tad1.

13..dxe4 14.fxe4 P6h7?

Ook dit is een manoeuvre die ik niet begrijp. Waarom een paard dat goed staat terugtrekken naar h7? Na het logische 14..Pe6 staat zwart iets beter.

15.Lxe7

Eveneens mogelijk was de terugtocht 15.Lg3.

15..Txe7 16.Lc4

Geeft grotendeels zijn voordeel weg. De loper stond prima op d3. Sterker was ook nu 16.Ta1-d1.

16..b5 17.Lb3 Lg4 18.Tad1 De8

18..Pg5 en het paard doet weer mee.

19.e5!

Met deze zet pakt wit zijn voordeel terug.

19..Lh5

Voor de derde keer een zet die ik niet begrijp. 19..Td8 of 19..Pg5 ontwikkelt een stuk.

20.Pe4 Lg6 21.Pf4 Lxe4 22.Dxe4 Pg5 23.Df5 c5?

Geeft het belangrijke veld d5 weg. Alex weet er wel raad mee.

24.Pd5

24..Tea7

Nu staan er twee zwarte torens werkeloos naar a6 te staren.

25.dxc5 Pge6 26.Dg4

Niet slecht, mede vanwege de dreiging Pf6+, maar 26.Pb6 (zie het commentaar bij zwarts 11..a6?) 26..Tb8 27.Df2! Tc7 27.Td6! Txc5 28.Lxe6 Pxe6 29.Pd7 met kwaliteitswinst, was sterker geweest.

26..Pg6 27.Tde1(?)

Dekt onnodig zijn e-pion. Wederom was 27.Pb6! de zet die wit groot voordeel oplevert. Na 27..Tb8 28.Lxe6 Dxe6 29.Dxe6 fxe6 30.Tfe1 Tc7 31.b4! is de winst niet ver weg.

27..Dc6

28.Kh1

Niet gemakkelijk te zien voor een amateur (en voor een ‘gemiddelde’ meester ook niet denk ik..), maar wit had hier de verrassende mogelijkheid 28.Txf7! tot zijn beschikking. Na 28..Txf7 (of 28..Kxf7 29.Df3+ Pgf4  30.Pxf4 Dxf3 31.gxf3 Te8 32.Pxe6 Txe6 33.c6! en wit wint.) 29.Dxg6 Dxc5+ 30.Kh1 Df2 31.Tg1 Kh8 32.Pf6! gxf6 33.Dxf7 staat wit gewonnen.  

28..Pxc5

Overziet wits volgende zet.

29.Pf6+! Kh8

Natuurlijk niet 29..gxf6 30.Dxg6+ Kf8 31.Txf6 en zwart kan opgeven. En ook 29..Kf8 30.Ld5! kwam niet in aanmerking.

30.Ld5 Dc7 31.Ph5 Tf8

32.e6?

Geeft in tijdnood vrijwel al zijn voordeel weg en mist het schitterende 32.Dxg6!! fxg6 33.Txf8+ Kh7 34.Lg8+ Kh8 35.Pf4!! (de pointe) 35..Db6 36.e6! Dxe6 40.Txe6 Pxe6 41.Pxg6 mat!. Gelukkig voor wit helpt zwart met zijn volgende zet alsnog ‘een handje mee’.

32..fxe6??

Geeft pardoes het paard op g6 weg. Aangewezen was 32..Dd8! en wit moet nog veel goede zetten doen het punt binnen te hengelen.

33.Dxg6 Txf1+(?)

Maakt het nog erger.

34.Txf1 exd5 35.Tf8 mat 1-0

Aan bord 3 slaagt Ruud er in steeds iets beter te komen staan, resulterend in een verdiende zege.

Piet Kuijs (1833) – Ruud Adema (1863) (bord 3)

Alkmaar, 26 september 2023

Na tien zetten staat er een volkomen gelijke stelling op het bord:

11.Tc1 Db4+ 12.Dd2 Dxd2+ 13.Pxd2

In dit geval was 13.Kxd2 een beter  plan, om daarna met het paard naar e5 te springen.

13..c6 14.Le2 Lb7 15.0-0 Pd7 16.Tc2

Iets beter is direct 16.b4!

16..a5

Nu is een eventueel b4 voorlopig van de baan.

17.Tfc1 Tfe8 18.Pf3 Tac8 19.a3 a4

19..c5!

20.h3 g6 

Ook nu was 20..c5 een optie.

 

21.Ld3 Kf8 22.Kf1 Kg7 23.Kg1 c5! 24.dxc5 bxc5 25.Lb5 Lc6 26.Lxc6 Txc6 27.Td1 Td6 28.Tc4 Ta8 29.Pe1?

Het achterliggende idee van deze zet ontgaat me. Het paard stond prima op f3.

29..Kf6 30.e4 Ta5

Mogelijk was ook 30..dxc4 31.Txd6+ Ke7 32.Td2 Tb8 en zwart staat iets beter.

31.f4

Gezonder ziet 31.exd5 Pb6 32.Tf4+ Kg7 33.Pf3 er uit met gelijke stelling.

31..Pb6 32.Tc2 Ke6 33.e5?

Nu komt zwart in het voordeel, omdat hij een vrijpion krijgt op d5 en alle centrumvelden beheerst. Beter was dan ook 33.exd5+ Txd5 34.Te2+ Kd6 35.Tc1 en de stelling is nog steeds in balans.

33..Td7 34.Pf3

Wit heeft geen idee wat hij met zijn paard moet doen. Het arme beest springt zonder enig richtingsgevoel van hot naar her. 34..Tdc1 was sterker geweest.

34..Pc4!

Nu staat zwart beduidend beter.

35.Kf2?

En nu nog veel beter. De tekstzet verliest geforceerd de b-pion.

35..Tb5 36.Pd2 Pxb2 37.Tb1

Maakt het er niet beter op; wit staat verloren.

37..Tdb7 38.Ke2

38..c4(?)

Geen blunder, maar veel sterker was 38..d4! met de dodelijke dreiging 39..d3+. Na 39.Kf3 Kd5! kan wit zijn tegenstander feliciteren.

39.Pf3

Voor de ‘verandering’ gaat het witte paard maar weer eens naar f3. In dit geval trouwens wél een goede zet.

39..Kd7 40.Pd4 T5b6 41.g3 Pd3 42.Txb6 Txb6 43.Ke3 Tb1

De zwarte toren komt vernietigend binnen.

44.h4 Te1+ 45.Te2 Ta1 46.Pc2 Tg1 47.Kf3 Pc5 48.Pb4 Td1

48..d4!

49.Ke3

49..Ke6

Ook nu was 49..d4+ de aangewezen zet. Na 50.Kf2 c3 gevolgd door 51..d3 is het over en sluiten.

50.g4 Ta1

Mede vanwege zwarts tijdnood ‘weigert’ hij wederom de winnende zet ..d4 uit te voeren. Voor het eindresultaat van deze partij maakt dit echter niets meer uit.

51.Pc2 Th1 52.Pd4+ Kd7 53.Pf3

Voor de zoveelste keer springt het paard naar f3. Nu lag 53.f5 wel heel erg voor de hand.

53..Ta1 54.Kd4?

Een blunder en een typische vorm van ‘hoe-help-ik-mijn-tegenstander-zoveel-mogelijk-mij-mat-te-zetten.

54..Kc6(?)

Mist in grote tijdnood 54..Pe6+ 55.Kxd5 Pxf4+ met torenwinst of 55.Ke3 Txa3+ 56.Kf2 Txf3+ 57.Kxf3 Pd4+ 58.Ke3 Pxe2 49.Kxe2 en de zwarte a-pion loopt door.  

55.f5 Txa3

Dreigt een kleinigheidje op d3.

56.fxg6(?)

Wits missie: hoe-help-ik-mijn-tegenstander, is (eindelijk!) volbracht.

56..Td3 mat 0-1

56..Pe6 mat was misschien iets esthetischer geweest. Een schrale troost: in plaats van 56.fxg6  waren ook 56.Te3 Pb3+ 57.Kc3 Pa5+ 58.Kd4 Txe3 59.Kxe3 a3! of 56.e6 Txf3!! 57.exf7 gxf5!! 58.f8(D) Td3+ 59.Ke5 Pd7+ met damewinst, verloren geweest voor wit. 

Ikzelf mocht aantreden tegen Henk van de Eng waartegen ik lang geleden al eens in Wijk aan Zee in de tienkampen had gespeeld.

Marten Coerts (1820) – Henk van de Eng (1810) (bord 4)

Alkmaar, 26 september 2023

Stelling na 31.f4

Na op de damevleugel een pion te hebben geofferd in ruil voor tegenspel maakt zwart nu de beslissende fout.

31..Pb4?

Na zowel 31..Thf8 als de terugtocht 31..Kc7 is er weinig aan de hand.

32.Txb4!

Die kans laat een Coerts natuurlijk niet lopen. Het is in een keer uit.

32..Lxb4 33.Dc4!

De pointe. Er dreigt nu naast het nemen op b4 een dodelijk schaak op d5. 

33..Lc5

Ook 33..La5 bood geen soelaas. Na 34.Dd5+ Kc7 35.Tc1+ Lc3 36.Pxc3 is het eveneens uit.

34.Dd5+ Kc7 35.Ta7+ 1-0

Op het achtste bord zorgde Daan voor het beslissende punt, hoewel daar wel enige hulp van zijn tegenstander bij nodig was.

Daan de Vetten (1769) – Han Kemperink (1693) (bord 8)

Alkmaar, 26 september 2023

1.c4 e5 2.Pc3 Pf6 3.g3 d5 4.cxd5 Pxd5 5.Lg2 Pb6 6.Pf3 Pc6 7.0-0 Le7 8.d3 0-0 9.b3 Le6 10.Lb2 f6 11.Tc1 Dd7 12.Pe4 Tfd8 13.Dc2 Tac8 14.a3 Lf8 15.b4 a6 16.Tfd1

16.Pc5! Lxc5 17.bxc5 Pd5 18.d4 met voordeel.

16..Df7 17.Pfd2 Ld5 18.Pc3(?)

18.Lh3! en wit behoudt zijn sterke loper.

18..Lxg2 19.Kxg2 f5?

Waarom in plaats van de tekstzet geen 19..Pd4 en zwart staat goed?

20.Pf3 Le7

20..Pd4!

21.Pa4 Pxa4 22.Dxa4 Lf6 23.b5

23..axb5

Een begrijpelijke reactie, maar 23..e4 was een interessante optie. Na 24.dxe4 Lxb2 25.Pg5 Da2 26.Txd8+ Txd8 27.Tc2 h6 28.bxc6 b5! 29.Dxa6 Db3 kan de partij alle kanten opgaan.

24.Dxb5 Tb8

24..e4!

25.Pxe5? Td5?

Na eerst 25..Pxe5 26.Lxe5 en dan pas 26..Td5 staat zwart gewonnen: 27.Txc7 Txb5 28.Txf7 Txe5 en zwart blijft een stuk voor. 

26.Tc5?

In plaats van het juiste 26.Pxf7, wederom geen goede zet. Maar ook nu maakt zwart er geen gebruik van.

26..Txc5?

Alweer het vierde achtereenvolgende vraagteken. Na 26..Pxe5 27.Txd5 c6! 28.Db3 Dxd5+ 29.Dxd5+ cxd5 heeft zwart een vol stuk meer.

27.Dxc5 Db3?

En nu is het toch opeens wit die beter staat, omdat zwart voor de derde keer de kans laat lopen een stuk te winnen na 27..Pxe5 28.Lxe5 b6! 29.Db5 c6! 30.Dxc6 Lxe5.

28.Dc4+

Goed genoeg. Toch was het bepaald niet voor de handliggende 28.Pd7 nog beter geweest. Na bijvoorbeeld 28..Dxd1 volgt 29.Dd5+ Kh8 30.Pxb8 Pe7 (30..Pxb8 31.Dxb7!) 31.Dd8+ Pg8 32.Lxf6 gxf6 33.Pd7 en wit staat gewonnen.

28..Dxc4 29.Pxc4 Lxb2 30.Pxb2

En hoewel zwart nog meer dan dertig zetten tegenstand bood, ging het punt uiteindelijk toch naar wit.

30..Ta8 31.a4 Pd4 32.e3 Pe6 33.Tc1 c6 34.Tc4 Td8 35.Tb4 Td7 36.d4 Kf7 37.Pc4 Kf6 38.Pa5 Pd8 39.Kf3 g5 40.h3 h5 41.Pb3 g4+ 42.hxg4 hxg4+ 43.Ke2 Pe6 44.Pa5 Pd8 45.Pc4 Pf7 46.a5 Ke6 47.Tb6 Kd5 48.Kd3 Tc7 49.Tb1 Ke6 50.Ta1 Kd5 51.a6 bxa6 52.Txa6 Tb7 53.Ta5+ Ke6 54.Ta3 1-0

Concluderend: een verdiende overwinning, maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat het ook héél anders had kunnen lopen..