Ik heb het voorrecht gehad op te kunnen groeien in de jaren zestig/zeventig van de vorige eeuw. De tijd van  Provo, Beatles, Rolling Stones,  maar vooral niet te vergeten van het schaken. De doorbraak van Bent Larsen en de opkomst van Robert Fischer in de jaren zestig, waarmee er voor het eerste twee Westerse spelers waren die de ‘Russen’ volwaardig partij konden geven (We noemden in die tijd iedereen een Rus die uit het Sovjetrijk kwam). Dat alles culmineerde in 1972, in de  match van de eeuw  tussen Spassky en Fischer, die ook symbool stond voor de ‘koude oorlog’ de strijd van het Westen tegen de Sovjet Unie en haar vazalstaten. Naast dit internationale schaakspektakel, was er ook in Nederland zelf veel belangstelling voor het schaakspel en haar belangrijkste beoefenaren.  Hein Donner  was een wat we tegenwoordig een BN-er noemen. Die status had hij verworven door o.a zijn in Venetië 1967 gewonnen eerste prijs ter beschikking te stellen aan de  Vietcong  om er een machinegeweer van te kopen, maar ook door zijn opmerking dat  Negerinnen  niet konden schaken (Donner beweerde regelmatig dat vrouwen niet konden schaken. Iemand gooide hem toen voor de voeten dat hij discrimineerde. ‘U vindt waarschijnlijk ook dat negers niet kunnen schaken’, waarop Donner riposteerde met ‘Negers kunnen wel schaken, maar Negerinnen niet’).  Donner was Euwe opgevolgd, die zich nog verdienstelijk maakte, door als FIDE-president de tweekamp in Reykjavik te redden. Dan was er natuurlijk nog Jan Timman. Nadat hij in Hastings 1973/74 zijn eerste GM-resultaat had behaald begon zijn gestage opmars naar de wereldtop. Hoe populair het schaken in die jaren was valt wel op te maken uit het feit dat de uitslagen van het NK in het achtuurjournaal op de TV werden gegeven!
In dat klimaat dus, mocht ik de schaakverslaggeving van de Volkskrant verzorgen. Dat werd uiteindelijk naast de zaterdagrubriek de verslaggeving van de grote Nederlandse schaaktoernooien.  Bij de sportredactie, waar Ben de Graaf en Hans van Wissen de drijvende krachten waren, vroegen ze om meer schaakberichten, maar dat hield ik als regel af. Wel herinner ik me nog levendig de schaakolympiade van 1984 in Thessaloniki. Ik liet me overhalen daaraan mee te werken en zo toog ik iedere avond ten burele van de Volkskrant. Ik plukte daar van de telex (een apparaat jongelui nog ouder dan de fax) berichten van de persbureaus over het toernooi en verder was met Donner overeengekomen dat hij een paar regels over de verrichtingen van het Nederlandse team zou sturen. Van dat alles maakte ik dan een verslag, waarbij het leek alsof de verslaggever ter plaatse zat.

(meer…)

Heeft de eerste ronde van de laddercompetitie veel nieuwe openingsideeën opgeleverd? Of vertrouwde een ieder weer op zijn vaste repertoire? Voor degenen die toch wel eens van spijs willen veranderen hier een ideetje wat ik zelf in de jaren zestig opdiepte. Het was afkomstig van niemand minder dan Vassily Smyslov, toen net oud-wereldkampioen. Het gaat om de volgende variant: 1.c4 Jammer, maar na deze zet zijn natuurlijk al heel wat lezers afgehaakt, maar het zal ze berouwen als ze als zwartspeler ooit met de volgende zetten worden geconfronteerd: 1…e6 2.g3 Pf6 3.Lg2 d5 4.Pf3 dxc4 en nu is iedereen er mee bekend dat wit met Da4+ en Dxc4 het pionnetje kan ophalen, maar Smyslov kwam met de zet 5.Pa3!?

Diagram

Doet zwart nu een gewone ontwikkelingszet dan slaat wit de pion met het paard en heeft dan meer kans op openingsvoordeel dan na het obligate Da4+ Als zwart de witte opzet wil bestrijden, dan moet hij dat met 5…Lxa3 6.bxa3 0-0 doen. Ik heb dit ‘positionele gambiet’ in de jaren zestig zelf enkele malen gespeeld. Een serieuze testcase was mijn partij tegen de Servische grootmeester Dragoljub Ciric. Geen vlekkeloze partij, maar hij geeft toch wat ideeën voor beide partijen aan. In de analyse heb ik de twee overwinningen van Smyslov uit 1961 opgenomen. Vooral diens partij tegen Kholmov laat zien dat het witte initiatief tot in het verre eindspel kan doorwerken. Wie dit alles de moeite van een nadere kennismaking waard vindt kan hier de partijen bestuderen.